Iedere organisatie, of dat een gezin, een voetbalclub of een bedrijf is, gedijt bij heldere posities en personen die deze posities innemen.
Dit noemen sommige mensen de bovenstroom. Daar horen duidelijke taken en bevoegdheden bij. Minder duidelijk is het dat je met die positie ook een plek hebt in het sociale systeem.
De positie bepaalt ook wat je mag zeggen en tegen wie. Verstoringen zorgen onmiddellijk tot onrust in de onderstroom.
Als je die positie niet inneemt waardoor die plek vrij is gebeurd er iets merkwaardigs. Iemand anders neemt de plek in. Zoals een mobiel boven een wieg.
Alles is in balans, maar haal je 1 item weg dan wordt de balans verstoord.
Onmiddellijk gaan de andere items proberen de balans te herstellen. Hierdoor raken de touwtjes in de war. (verstoring)
Met een collega hadden wij de opdracht om de kernwaarden van het bedrijf bij het middenmanagement meer tot leven te brengen.
Ons was verteld dat de managers allemaal inspraak gehad hadden en enthousiast waren over de kernwaarden. Eenmaal in gesprek bleek dat er minder over gesproken was dan wij dachten.
We maakten de fout om de kernwaarden te gaan verdedigen. Hierdoor ontstond een vreemde dynamiek en realiseerden wij ons dat wij op de plek van de directie gingen staan.
Niet onze plek! En dus helemaal niet handig.
Hoe weet je dat je op een verkeerde plek staat?
Dat merk je heel snel. Je voelt je onveilig, je begrijpt de ander niet, je krijgt geen steun, je raakt uit verbinding en je moet veel te hard werken en praten om jezelf duidelijk te maken.
Toen wij doorhadden dat wij de plek van de directie innamen maakte wij dat bespreekbaar en besloten dat zij eerst dit gesprek met de directie te voeren hadden.
Tevens was het een mooie opening om te bespreken wat er gebeurt als de juiste plek niet ingenomen wordt.
Ondanks dat wij in de grote valkuil stapte kwam er een mooie beweging op gang. En werd het belang van het innemen van je positie nog eens duidelijk geïllustreerd bij de paarden:
Dit bedrijf is gevestigd in het oosten van het land en dus heb ik daar een locatie gehuurd.
Ruim op tijd was ik bij de paardenlocatie zodat ik de tijd had kennis te maken met de paarden en de ruimte. Alles was keurig verzorgd en fijne paarden. Ik mocht kiezen uit 4!
Na de introductie over de paarden en de werkvorm gingen we aan de slag. Eerst ieder voor zich kennis laten maken met het fenomeen paardencoachen. Dit was soms hilarisch, soms confronterend maar er was steeds herkenning!
Daarna was het tijd voor een paar teamoefeningen, hierbij werd snel duidelijk wat er bedoeld werd met slechte communicatie onderling en dat het niet duidelijk was wat ze aan elkaar hadden.
Fijn dat het zo snel visueel gemaakt werd door het paard.
De manager ging hierdoor heel hard aan het werk, knapte alles op, liep overal en zorgde er onbedoeld voor dat niemand meer iets deed.
Het paard legde dat dat snel en duidelijk bloot!
Bij de laatste oefening gebruikten we een ontzettend leuke en grappige pony. Het lijf van een pony maar de benen van een Shetlander (hele kleine pony) Het leek een soort teckel onder de paarden.
Ik had het team gevraagd om een plaats in de bak in te nemen om te kijken hoe de mensen zich tot elkaar verhouden.
Na wat heen en weer geschuifel en geloop kwamen ze uiteindelijk in een soort hoefijzer vorm uit. De manager stond er ook tussen en één medewerker stond in het midden van het hoefijzer.
De pony stond aan de andere kant van de bak een beetje naar het hek te kijken en net te doen alsof het zijn zaak niet was...
Iemand uit het team merkte op dat als iemand in het midden moest staan dat de manager moest zijn. Ik vroeg de manager te ruilen met degene die in het midden stond. Op het moment dat de manager daar ging staan kwam de pony in beweging, in een rechte lijn liep hij naar de manager en ging pal achter hem staan, er ontsnapte een diepe zucht aan het dier.
Iedereen had kippenvel (inclusief ik). Daar hoorde hij en die plek moet hij innemen!
Wat kan je doen bij een verstoorde dynamiek?
Als je merkt dat het niet soepel loopt in de onderliggende dynamiek. Doordat je zelf een verkeerde positie neemt of je ziet dat er bijvoorbeeld mensen op de werkvloer uitgesloten worden.
- Luister actief naar de onderstroom, luister naar wat mensen zeggen en probeer je oordeel nog even uit te stellen.
Soms wordt iets niet letterlijk uitgesproken, maar klinkt het wel door in hoe mensen dingen zeggen. - Stel open vragen: ‘ik merk dat er spanning lijkt te zijn, hoe ervaren jullie dat?’
- Benoem het onbenoemde: ‘ik hoor dat er veel geroddeld wordt over elkaar, als er dingen spelen dan hoor ik dat graag zodat ik daar van kan leren en verbeteren.’
- Betrek een onafhankelijke partij als het lastig is om een moeilijk gesprek te voeren.
