Iedereen oordeelt.
Het is belangrijk te erkennen dat oordelen nodig is en dat niemand volledig ‘vrij van oordelen’ kan zijn. Het gaat erom hoe je ermee omgaat. Als je jezelf traint in het herkennen en sturen van je oordelen, kun je een balans vinden tussen snelle beslissingen en reflectieve wijsheid.
In mijn vakgebied hoor ik regelmatig dat paarden niet oordelen. Dit is niet waar. Natuurlijk oordelen paarden (en alle andere dieren) ook. Dat is immers heel hard nodig om veilig te blijven. Zij beoordelen in een fractie van een seconde of een persoon, hond of geluid gevaarlijk is of niet.
Ik heb soms ook zo mijn oordelen. Mijn paarden laten mij dan zien dat ik deze ook mag uitstellen:
Afgelopen zomer kwam er een team bij ons in Heiloo. Ik had de manager alleen telefonisch gesproken. Het ging om een klein team van zes mensen, inclusief de manager. De manager was het type dat in een mooie grote auto rijdt, zelf klein van postuur, misschien een beetje te zwaar, met weinig haar en de lachers op zijn hand.
En ja, ik had een oordeel. Ik dacht: even kijken of je nog zoveel bravoure hebt bij de paarden. Hij wilde heel graag als eerste, had hij al door de telefoon aangegeven. Mijn opdracht was: maak contact met een paard naar keuze en loop een rondje.
Hij liep naar het grote paard, Dida. Hij keek op een afstand van ongeveer een meter naar haar, en zij keek naar hem. Hij draaide zich om en zei: "Kom, paard." Dida liep als een hond achter hem aan...
Deze man is van binnen exact zoals hij van buiten is. Helemaal zichzelf, helemaal congruent, en met een prima verbinding met zichzelf. Dus ook de bravoure was helemaal zoals het bij hem past. Mooi he?
Wat zijn oordelen?
Oordelen zijn conclusies of meningen die we vormen op basis van waarnemingen, ervaringen of vooroordelen. Ze kunnen bewust of onbewust ontstaan en dienen vaak als een manier om de wereld om ons heen te begrijpen en er betekenis aan te geven. Oordelen zijn dus eigenlijk heel nuttig en zorgen ervoor dat je veilig blijft. Waarom zit er dan zo’n negatieve klank aan?
Vaak oordelen we onbewust en te snel. Denk bijvoorbeeld aan iemand beoordelen op uiterlijk of op basis van een eerste indruk, zonder verdere context. Of oordelen vanuit een emotie. Als je oordeelt vanuit een emotie, kan het gebeuren dat je je afsluit voor een ander perspectief. Je oordeel wordt dan een ‘waarheid’, en dit kan relaties schaden.
Oordelen en leiderschap
Zoals hierboven al beschreven, kan oordelen logisch en nodig zijn. Het vermogen om je oordelen uit te stellen is echter cruciaal om meer begrip en verbinding te creëren. Dit vraagt bewustwording en oefening. Enkele manieren om dit te doen:
- Wees nieuwsgierig: Stel vragen in plaats van direct conclusies te trekken. Wat kan er achter het gedrag van een ander zitten?
- Observeer zonder te labelen: Kijk wat er gebeurt zonder het meteen te classificeren als ‘goed’, ‘slecht’, ‘fout’ of ‘juist’.
- Herken je eigen vooroordelen: Iedereen heeft ze, maar door ze te erkennen kun je voorkomen dat ze je volledig sturen.
- Creëer ruimte tussen stimulus en reactie: Als er iets gebeurt, neem even de tijd om te reflecteren voordat je reageert.
- Zie oordelen als tijdelijk: In plaats van je oordeel als absoluut te beschouwen, kun je het zien als een eerste indruk die kan veranderen.
Waarom oordelen we?
Iedereen oordeelt, en dat is een natuurlijk proces. Ons brein is continu bezig met informatie verwerken en categoriseren. Oordelen helpt ons om snel beslissingen te nemen, risico’s in te schatten en onze omgeving te begrijpen. Het is een overlevingsmechanisme: in de oertijd moesten mensen snel kunnen beoordelen of iets veilig of gevaarlijk was.
Waarom kan oordelen soms nuttig zijn?
Hoewel het uitstellen van je oordeel vaak waardevol is, zijn er ook situaties waarin oordelen snel en nuttig kan zijn:
- Bij gevaar: Als je intuïtief aanvoelt dat een situatie niet veilig is, kan een snel oordeel je beschermen.
- Bij keuzes in het dagelijks leven: Niet alles vraagt om diepgaande reflectie. Soms is het praktisch om op je eerste gevoel af te gaan.
- Bij het nemen van verantwoordelijkheid: In een leiderschapsrol of bij moeilijke beslissingen kan een goed doordacht oordeel richting geven.
Hopelijk heb ik met dit blog jouw oordeel over oordelen wat kunnen nuanceren.
Een oordeel is prima maar ben er flexibel mee en houdt andere mogelijkheden open.
